Zeeland is als een grote oester met veel prachtige parels. Met de interactieve parelroutes ontdek je deze verborgen schatten. Soms zijn ze zo goed verborgen dat je ze alleen kunt vinden door goed te kijken, te luisteren en te doen. 

Startpunt: Markt 8, 4318 AG Brouwershaven
Lengte route: 3.5 kilometer

Hoe werkt het?
Volg de route en ontdek meer over de omgeving. Beantwoord de vragen en verzamel letters. Aan het einde van de route kun je met deze letters een woord vormen. 

De parelroutes zijn interactieve wandelroutes. Door omstandigheden zijn de parelroutes momenteel alleen op aangepaste wijze op deze website te vinden. Hieronder treft u de tekst en de link naar bijbehorende filmpjes die u onderweg bij betreffende onderwerpen kunt bekijken. Er zijn zowel Nederlands als Duitse (DU) filmpjes te vinden. Voor de juiste volgorde zijn de filmpje genummerd. We wensen u veel plezier tijdens uw wandeltocht! 

Alle filmpjes treft u hier

Intro

Brouwershaven, stad aan de Grevelingen en stad met vele gezichten. Ooit een handelstad waar veel goederen aan wal werden gebracht of werden verscheept in de tijd dat Rotterdam over het water nog niet goed te bereiken was. En natuurlijk is het de geboortestad van de beroemde Jacob Cats. Tussen al deze hoogtepunten kent Brouwershaven ook dieptepunten. Maar telkens kwam ze weer overeind. Vandaar dat je haar hier kunt vinden, de parel van de veerkracht.

Handelstad

Schouwen en Duiveland waren vroeger twee eilanden. Een brede kreek, genaamd Gouwe, stroomde ertussen. Door eb en vloed ontstonden getijdekreken. Een van die kreken eindigde in het Schouwse land bij Brijdorpe, toen een dorp met een kerk. Bij de bedijking van de polder in de 12e eeuw legde men een dam in de kreek en in de dam een sluis om het polderwater af te voeren. Rond die dam moest een dorp komen. En zo werd er op de dijken, die men aanlegde, Brouwershaven gebouwd.

Brouwershaven groeide uit tot een mooi stadje waarin veel handel werd bedreven. Vaten met haring en meekrap (voor de rode kleurstof) werden met een houten kraan vanaf de markt in de schepen in de haven geladen en naar o.a. Brabant, Rotterdam en Antwerpen vervoerd. Maar ook met mossels, garnalen en bier werd veel geld verdiend. En op de waag woog men graan, meel en metaal. Inmiddels is er niet veel sprake meer van handel, maar de overblijfselen van deze handelsstad zijn nog steeds aanwezig en goed zichtbaar.

Vraag 1

Wat zat er voornamelijk in de vaten die de houten kraan op de markt verplaatste?

Meekrap en … 

Noteer de 1e letter.

Slingerbos

In februari 1953 was er een grote storm en veel dijken in Zuidwest Nederland braken onder het geweld van het beukende water. Ook Brouwershaven kreeg ermee te maken. Drie mensen sneuvelden en het water liet een puinhoop achter. Voor de wederopbouw was geld nodig en die kwam uit de gemeente Voorburg (bij Den Haag). Deze gemeente adopteerde het stadje en schonk 50.000 gulden (omgerekend zo’n 23000 euro). Gebouwen en straten werden hersteld, maar er gebeurde nog veel meer. Zo werden er bijvoorbeeld 92 paar sokken gebreid en kregen alle 220 schoolkinderen een cadeautje.

In het vernieuwde Slingerbos kwam een gedenksteen te liggen om deze bijzondere adoptie niet te vergeten.

Vraag 2

Door welke gemeente is Brouwershaven geadopteerd?

Noteer de 2e letter.

Smalstad

In 1403 krijgt Brouwershaven stadsrechten. Maar het blijft een smalstad, een stad die te klein is om deel te nemen aan de Staten van Zeeland. Dus je had als stad niets te zeggen. In 1575 wordt de nauwelijks versterkte stad veroverd door Spaanse troepen en vervolgens in brand gestoken. Dat mag niet meer gebeuren en er komen aarden stadswallen, omgeven door een natte gracht. Vijf poorten geven toegang tot de stad. Bij de stormvloed van 1682 wordt een deel van de vestingwerken vernietigd. De vesting wordt opgeheven in 1820, en vervolgens ontmanteld. De wallen en grachten aan de oost- en noordzijde van de stad zijn, zoals je nog kunt zien, bewaard gebleven.

Windlust

Het is 1935 en de plaatselijke molenmaker J. van de Hamer wil aan zijn klanten laten zien wat hij kan. Daarom bouwt hij deze molen. Het is geen schaalmodel, maar een werkende korenmolen. In de Tweede Wereldoorlog wordt de molen gebruikt om stroom op te wekken om de radio te beluisteren en elektrische verlichting te laten branden.

Havenstad

Rotterdam was en is een havenstad van wereldformaat. Maar wat doe je als je daar niet kunt komen met je schip? Dan kom je in Brouwershaven terecht. Zo gebeurde het rond 1840. Door verzanding van de Brielse Maas en het Goereese Gat konden zeeschepen niet in Rotterdam komen. Ook niet in de haven van Brouwershaven, die was veel te klein en het toegangskanaal was te smal en te ondiep. Dus werden snel dukdalven geplaatst, een soort meerpalen bij de zandplaat ‘Dwars in de weg’.

Honderden schepen kwamen langs en dat zorgde ervoor dat Brouwershaven ging bruisen. Veel zee- en rivierloodsen (mensen die veel weten over het plaatselijk vaarwater) kwamen er wonen en er ze kregen hun eigen kantoor ‘het gebouw van het Loodswezen.’

Ook kwam er een enorm tonnenmagazijn. De tonnen, die hier opgeslagen stonden, werden gebruikt om de vaarroute aan te geven voor schepen. Rechts de rode en links de groene tonnen. Daartussen is de veilige vaarroute.

In die tijd waren er wel 27 hotels en café’s te vinden in het stadje en niet te vergeten het luxe badhotel Catsburg. Maar in 1870 kreeg Rotterdam weer een verbinding met de zee. Van bruisen was geen sprake meer. Mensen trokken weg en het luxe badhotel werd gesloopt. In Brouwershaven keert de rust weer terug.

Vraag 3

Wat is de naam van het luxe badhotel?

Noteer de 1e letter.

Molen

Omdat deze molen op de vestingwallen van de stad staat, kun je hem al van verre zien. Gebouwd in 1724 en tot 1954 werd hier nog graan gemalen. Een paar jaar later begon de restauratie en vond met nog sporen van een oude molen die op dezelfde plek heeft gestaan.

De laatste restauratie vond plaats in de jaren ’60 door de molenmaker J. van den Hamer. De kleine molen ‘windlust’ is dus blijkbaar goede reclame geweest! Deze molen heeft natuurlijk ook een naam. Welke dat is? Dat kun je vinden op de kap van de molen.

Vraag 4

Aan welke dijk ligt deze molen?

Noteer de 1e letter.

St. Nicolaaskerk

In 1325 begint men aan het bouwen van deze katholieke kerk. Toen nog een stuk minder breed, zo’n 11 meter. Gewijd aan Petrus en Paulus. Maar vanaf 1540 is dat de Heilige Nicolaas, die o.a. mensen op zee beschermd.

In de honderden jaren erna wordt de kerk steeds meer uitgebreid tot de kerk die hij nu is. 82,5 meter lang, 28,5 meter breed en bijna 25 meter hoog! Als je goed kijkt zie je dat het houten gewelf rust op gesneden figuren, schalkbeeldjes. Het is maar goed dat ze zo hoog zitten, want dat is waarschijnlijk de reden dat ze de beeldenstorm hebben overleefd.

De Sint Nicolaaskerk heeft wel meer te verduren gehad. De twee grootste glazen ramen naast het orgel werden begin 1800 verwoest door een storm. Ze zijn vervolgens dichtgemetseld. En ook de watersnoodramp in 1953 richtte veel schade aan. En als dat nog niet genoeg was, kwam er zo’n 40 jaar erna de bonte knaagkever. Die is verzot op hout en dat zit er genoeg in deze kerk. Gelukkig is de kerk meerdere keren goed gerestaureerd, zodat we nog lang kunnen genieten van deze mooie kerk waar de geschiedenis voor het oprapen ligt.

Stadhuis

De voorkant van het stadhuis. Maar… De achterkant is in de 15e eeuw gebouwd en was toen waarschijnlijk de voorkant! Dit gedeelte is dus later gebouwd, in de 16e eeuw.

De leeuwen dragen wapens. Wapens van Zeeland en wapens van Brouwershaven.

Boven de deur zie je in een nis de geblinddoekte Vrouwe Justitia zitten met haar zwaard en weegschaal. Zij spreekt recht. Geblinddoekt, want ze is onpartijdig. Het maakt niet uit wie je bent. Ze hoort alles aan en wikt en weegt (vandaar de weegschaal) of iemand schuldig is. Als iemand schuldig is volgt een straf. Ze houdt haar zwaard al klaar.

Op de zolder van het stadhuis was ook een gevangenis. Rond 1765 zat hier een oplichter, Johan Cato Kamerling. Hij vertelde iedereen dat hij dokter was en veel mensen geloofden hem. Hij trouwde zelfs met de dochter van de burgemeester! Maar hij werd toch ontmaskerd, in de gevangenis gegooid en zelfs gebrandmerkt.

Bovenop het stadhuis staat nog een beeld van een vrouw met drie kinderen. Het is Charitas, oftewel Barmhartigheid, omdat in dit gebouw ook een weeshuis zat. Zo was en is het een huis voor veel verschillende mensen.

Vraag 5

Het wapen met de golven dat de leeuw vast heeft is het wapen van?

Noteer de 2e letter.

De stad van Jacob Cats

Misschien heb je wel eens gehoord van het Catshuis. Het huis in Den Haag waar de minister-president woont. Dit is vernoemd naar Jacob Cats die er ook woonde en rond 1640 raadspensionaris van Holland was. Dat is vergelijkbaar met de minister-president. Maar het begon allemaal hier in Brouwershaven. Je bent al langs het huis gelopen waar Jacob Cats op 10 november 1577 geboren is. Het staat op de hoek van Kerkstraat en de Noorddijkstraat.

Hij werd bekend door zijn teksten in dichtvorm. Zo bekend, dat mensen vroeger sowieso 2 boeken in huis hadden, de Bijbel en een boek van Cats. Z’n beroemdste werk was het boek ‘Huwelijk’ met handige tips voor een goed huwelijk: de huwelijksleeftijd, opvoeding en zelfs bedlessen. Later wordt hij politicus en jurist en komt hij dus te wonen in Den Haag. Daar sterft hij in 1660 en laat aan zijn twee dochters een bedrag van 2,3 miljoen gulden na!

Je hebt inmiddels een aantal letters verzameld. Deze vormen een achternaam die je terug kunt vinden op de markt. Zo vind je de parel van de veerkracht. Als je haar gevonden hebt, zoek dan verder. De parels liggen door heel Zeeland verspreid! Zoek en vind ze allemaal!

Gefeliciteerd

Magnifiek! Je hebt haar gevonden, de parel van de veerkracht! 

Is het niet gelukt om alle letters te vinden of wil je weten wat de juiste antwoorden zijn? Bekijk dan hier de antwoorden.