De Schotsman is een voormalige zandplaat, die na de afsluitng van het Veerse Gat in 1961 droogviel. Naast open terrein met (schraal) grasland, slikrandjes en duinen, grenzend aan het Veerse Meer, bestaat het natuurgebied uit gemengd bos.

De Schotsman staat bekend om zijn schrale graslanden met parnassia, orchideeën en zeggen. In 2011 werd voor het eerst ronde zonnedauw aangetroffen. Tegen het Veerse Meer aan komen vertegenwoordigers van zilte graslanden voor; daarbij valt te denken aan melkkruid, zilte rus en zilte zegge.
Het aangeplante bos bestaat voornamelijk uit eik, iep en els; in de duinen zijn meidoorn en duindoornstruwelen zichtbepalend.

Naast spechten, lijsterachtigen, fitis en tjiftjaf, havik en buizerd in het bos, is het duinstruweel rijk aan grasmussen, braamsluipers en nachtegalen. Ook de cetti's zanger is hier regelmatig te horen.
Aan de slikrandjes zijn altijd wel steltlopers als scholekster, tureluur en bontbekplevier te vinden; in het water houden zich zeker 's winters veel eenden en futen en soms duikers op.

In het gebied komen ook reeën, konijnen en misschien ook wel vossen voor. In de gegraven poelen komen pad en bruine kikker tot voortplanting; ook de kleine watersalamander is er aangetroffen.
De insectenfauna is met onder meer diverse soorten sprinkhanen en vlinders erg divers: spitskopje, grote groene sabelsprinkhaan, krasser en ratelaar, icarusblauwtje, bont zandoogje, kleine vuurvlinder en st. jansvlinder. Ook komen er azuurjuffer en tengere pantserjuffer voor en libellen zoals platbuik, viervlek en in het najaar de bruinrode heidelibel.