Zeeland is als een grote oester met veel prachtige parels. Met de interactieve parelroutes ontdek je deze verborgen schatten. Soms zijn ze zo goed verborgen dat je ze alleen kunt vinden door goed te kijken, te luisteren en te doen. 

Startlocatie: Parkeerplaats Stationsstraat, 4675 Sint Philipsland
Lengte route: 3 kilometer

Hoe werkt het?
Volg de route en ontdek meer over de omgeving. Beantwoord de vragen en verzamel letters. Aan het einde van de route kun je met deze letters een woord vormen. 

Honden zijn (aangelijnd) toegestaan op deze route.

De parelroutes zijn interactieve wandelroutes. Door omstandigheden zijn de parelroutes momenteel alleen op aangepaste wijze op deze website te vinden. Hieronder treft u de tekst en de link naar bijbehorende filmpjes die u onderweg bij betreffende onderwerpen kunt bekijken. Er zijn zowel Nederlands als Duitse (DU) filmpjes te vinden. Voor de juiste volgorde zijn de filmpje genummerd. We wensen u veel plezier tijdens uw wandeltocht! 

In deze link treft u alle filmpjes

Intro

Sint Philipsland, een dorp in beweging. Op de dijk zie je het water opkomen en terugtrekken, de wieken van de oude molen draaien en ooit bewoog zich hier een tram door het landschap. En dan is Sint Philipsland ook nog eens een Sportdorp! Vandaar dat je zelf kunt sporten tijdens de beweegroute en je haar hier kunt vinden, de bewegende parel.

De molen

In 1645 wordt bepaald dat iedereen zijn koren moet laten malen door de molen van de ambachtsheren zodra deze is gebouwd. Kort erna komt er op deze plek een molen te staan. Onder aan de dijk staat het huis van de molenaar en daarachter een mekoven, een oven voor gemeenschappelijk gebruik die bestemd is voor het bakken van brood.

Maar in 1722 heeft de molen zijn beste tijd gehad en twee jaar later wordt, voor 2000 gulden, de huidige molen gebouwd. Een typische Zeeuwse achtkant. Door de bedijking van de Anna Jacobapolder in 1847 is het grondgebied van Sint Philipsland meer dan verdubbeld. Dat betekent meer graan en dus meer werk voor de molenaar! De laatste beroepsmolenaar is C.M. Meijer en hij stopt ermee in 1969. Maar de molen blijft als blikvanger van het dorp bestaan en de vrijwillige molenaar zet de wieken nog regelmatig in beweging. 

Nieuw stuk land

Het is 1487. De eerste dijken worden hier, in dit gebied, aangelegd. Anna van Bourgondië heeft dat initiatief genomen. Maar ja, hoe noem je dan zo’n nieuw stuk land? Haar vader heet Philips van Bourgondië. Waarschijnlijk heeft ze deze polder dus naar haar vader genoemd, Sint Philipsland!

De kerk in het nieuwe land wordt gewijd aan apostel Philippus. Maar door zware stormen breken de dijken meerdere keren door en in 1532 is het nieuwe land alweer verdwenen. Ongeveer 100 jaar later komen de mensen weer in beweging en worden er nieuwe dijken aangelegd, zodat Sint Philipsland definitief boven water komt. Hier onder aan de dijk lag vroeger het zogenaamde Karreveld. Dit terrein werd ooit gebruikt als kleigroeve om de dijk aan te leggen en te verhogen. 

Vraag 1:

Hoe werd het nieuwe stuk land genoemd?

Noteer de 4e letter.

Zuudwest

Boven op de dijk staat een kunstwerk ontworpen door Hedi Bogaers, met als titel Zuudwest. Het kunstwerk herinnert aan de stormen die Zeeland in de herfst en winter kunnen teisteren en voor velen misschien wel aan de meest beruchte: die van 1 februari 1953. De uitgebeelde man en vrouw staan symbool voor de vele keren dat mensen op de dijk ongerust naar het water hebben gekeken, maar tevens voor de onverzettelijkheid waarmee de mens de strijd tegen het water in de loop der tijd heeft gevoerd.

Krabbenkreek en Rammegors

Hoe ziet het landschap er hier uit? Is er veel of weinig water? Hoe beweegt het water zich? Komt het water naar je toe of gaat het van je af? Het maakt nogal uit wanneer je hier bent. Met eb vallen namelijk enorme stukken slik droog in deze Krabbenkreek. Je kunt er dan planten vinden zoals zeekraal en zeeaster. Ook kun je hier duizenden steltlopers zien. Als met vloed het water weer opkomt verdwijnen de planten onder water en vluchten de vogels naar het Rammegors. Dit beschermde natuurgebied is, door de aanleg van 2 dammen, afgesloten van de Oosterschelde. Als het regende kon het water niet weg en zo werd het zoute water in het Rammegors zoet. En kwamen er dus ook zoetwaterplanten en vervolgens andere soorten vogels. 

Zo vind je hier de grutto en de zwarte ruiter. Omdat de Oosterschelde veel slikken en schorren opslokt, is in 2010 besloten om het Rammegors weer te verbinden met de Oosterschelde. Zo is er ook hier weer eb en vloed en is het Rammegors weer een gebied van slikken en schorren geworden. 

Vraag 2:

In het Rammegors vind je veel vogels, waaronder de grutto en de … ?

Noteer de 2e letter, Noteer de 1e letter van het 2e woord.

Wilhelminastraat

Sint Philipsland kent nog veel sporen van de Watersnoodramp van 1 februari 1953 maar ook van het herstel van de periode kort daarna.  In de Wilhelminastraat zie je een aantal huizen die geschonken zijn door Oostenrijk ter leniging van de behoefte aan woonruimte die ontstaan is door omdat veel huizen bij die ramp verloren zijn gegaan.

Geel en groen

Geel en groen. Je vindt deze kleuren terug in het wapen van Sint Philipsland. Het is gebaseerd op het wapen van de Bourgondiërs en bestaat al lang. Op een oude wapenkaart uit 1696 staat het al afgebeeld. Een schild met zeven diagonale banen van geel en groen en daar bovenop een kroon. Een gemeentewapen, want Sint Philipsland was een zelfstandige gemeente. Tot 1995, toen zijn ze samengegaan met de gemeente Tholen. Maar de kleuren zijn nog steeds te vinden. Kijk maar naar het dorpshuis. En wat dacht je van de kleuren van NOAD ’67, de plaatselijke voetbalvereniging? Daarover gesproken, misschien is het wel fijn om zelf ook even te bewegen. Hier in deze speeltuin kan dat uitstekend. Klim in deze, soort van, vlaggenmast! Of gebruik dit bankje. 

Vraag 3:

Hoe heet de plaatselijke voetbalvereniging met hun geelgroene shirts?

Noteer de 3e letter.

De Deensestraat

Je wandelt nu in de Deensestraat. Waarom heet deze straat zo? In 1953 breken de dijken en het water stroomt het land in. Huizen worden weggevaagd en hier in Sint Philipsland komen negen mensen om. Na de watersnoodramp in 1953 is er veel hulp nodig. Veel landen bewegen zich naar Zuidwest-Nederland om hulp te bieden. Oostenrijk en de Scandinavische landen (Zweden, Noorwegen en Denemarken) schenken houten prefab woningen. 

Allemaal losse onderdelen, die hier als een bouwpakket in elkaar gezet kunnen worden. De Deense huizen dragen de namen van de vrouwelijke leden (dochters) van het Deense Koninklijk huis. In het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk is nog zo’n Deense woning te bezichtigen. Deze straat is dus een eerbetoon aan de hulp die Sint Philipsland kreeg na de watersnoodramp.  

Vraag 4:

Wat voor soort landen zijn Zweden, Noorwegen en Denemarken?

Noteer de 2e letter.

De tramput

Stel je voor, het is 1900 en je ziet iets bewegen tussen de bomen door. Je hebt het nog nooit eerder gezien. Wat zou het kunnen zijn? Dan stopt het ineens. Mensen stappen in en uit. Dan weet je het, het is de tram! Vanaf 1900 kun je met de tram van Steenbergen naar Brouwershaven, van Noord-Brabant naar het Schouwen-Duiveland. Schouwen-Duiveland is dan wel een eiland, maar met een korte overstap op een veerboot over het Zijpe kun je verder met de tram. Hier bovenop de dijk stond een klein station. In de jaren 30 gaan meer mensen autorijden en wordt er een rijksweg aangelegd. De tramlijn wordt overbodig. In de Tweede Wereldoorlog raakt de lijn behoorlijk beschadigd en na de watersnoodramp van 1953 volgt de genadeklap. De lijn wordt opgeheven. Er zijn weinig sporen terug te vinden van de tramlijn. Maar de plaats waar je nu staat heet ‘de tramput’, die is ontstaan door afgraving van grond die gebruikt werd om de route waarover de tramlijn liep te verhogen. 

Vraag 5:

De tramlijn liep van Noord-Brabant naar?

Noteer de 3e letter

Watertoren

Op het hoogste punt van het dorp staat de hoogste toren. Een watertoren van 27,7 meter hoog, gebouwd in 1925. Dit is niet de enige watertoren op Sint Philipsland. In Anna Jacobapolder stond er nog één. In de Tweede Wereldoorlog werd deze door de geallieerden gebruikt als uitkijktoren. De Duitse bezetters wilden af van die toren en in de nacht van 23 januari 1945 lukte het ze om deze watertoren op te blazen.  

Vraag 6:

Waar werd de andere watertoren voor gebruikt tijden de Tweede Wereldoorlog?

Noteer de 3e letter, Noteer de 5e letter.

Weegbrug

Achter de dijk ligt de haven van Sint Philipsland. Vroeger was deze erg belangrijk. Sint Philipsland was een eiland en een schip was een belangrijke verbinding met het vasteland. 

De schepen zorgden voor de aanvoer van levensmiddelen en de afvoer van landbouwproducten. Maar voordat de landbouwproducten het schip op gingen, moesten ze natuurlijk gewogen worden. Hoe zwaarder de lading, hoe meer geld je ervoor kreeg. Dat gebeurde hier op de weegbrug, die rond 1890 werd gebouwd. Maar het eiland Sint Philipsland werd verbonden met het vasteland. Er kwamen wegen en een tramlijn. De schepen werden steeds minder belangrijk. En ook de weegbrug werd niet meer gebruikt. Verderop staat nog een travalje. Deze replica, werd gebruikt om een paard in vast te zetten, zodat een hoefsmid de hoeven kon beslaan. 

Vraag 7:

Door welk college werd de travalje nagebouwd?

Noteer de 6e letter.

Kerk

Wanneer deze kerk gebouwd is, kun je zien boven de voordeur, 1668. Maar wat betekenen die letters? WB staat voor Willem Marinisse Bal, die waarschijnlijk de aannemer was tijdens de bouw van de kerk. De letters HT betekent hoc templum, Latijn voor ‘dit is de kerk’. Eronder een doodshoofd met botten, want we zullen allemaal een keer sterven. Wat met IL bedoeld wordt is tot op de dag van vandaag niet duidelijk.  Dit dorp heeft een kerkring (waar je nu staat) en een weg vanaf de dijk naar de kerk, de Voorstraat. Vroeger werden dorpen vaak zo aangelegd. Ze worden, niet heel toevallig, ring-Voorstraatdorpen genoemd. Als je een Voorstraat hebt, zijn er natuurlijk ook Achterstraten. Hier in Sint Philipsland was er maar ruimte voor eentje. Kijk maar naar de straatnamen, je komt ze vanzelf tegen. 

Vraag 8:

Waar staan de letters HT voor?

Noteer de 2e letter van het 2e woord.

Gefeliciteerd

Helemaal top! Je hebt haar gevonden, de bewegende parel! 

Is het niet gelukt om alle letters te vinden of wil je weten wat de juiste antwoorden zijn? Bekijk dan hier de antwoorden.